300- LỰC KHÔNG THAM, SÂN, SI

 

300- LỰC KHÔNG THAM, SÂN, SI

(06:541) Tu sinh 1: Kính bạch Thầy, khi mà ngồi thiền như vậy, khi nó an trú tâm xong thì nhiếp tâm rồi thì nó an, nó giữ tâm rồi. Khi mình đứng dậy đó, trong tư thế đứng dậy, thì tâm nó vẫn cứ nhiếp, nó cũng vẫn an trú, vẫn cứ đi. Nhưng mà lúc đó con không có biết cái cách để mà ly tham, sân, si đi. Có thể đi kinh hành, đi tới đi lui trong vòng vài tiếng đồng hồ mà vẫn không sao, nó vẫn nhiếp tâm trong đó.

Trưởng lão: Nó vẫn nhiếp tâm được tốt, thì lúc bây giờ đó không được ở trong cái trạng thái mà hoàn toàn an trú đó. Mà luôn lúc nào cũng phải dùng cái pháp tác ý mà tác ý để ly tham, sân, si. Bởi vì mình biết rõ ràng mình còn tham, sân, si. Phải không? Con nhận xét này bây giờ tới cái ăn, cái ngủ nó còn này, chứ chưa phải hết nè, chưa phải sạch thì nó còn. Nó còn mà nhưng hiện giờ là nó nhiếp tâm, nó an trú, nó không có tham, sân, si phải không? Con nhiếp tâm, an trú không có tham, sân, si.

Nhưng mà vì nhiếp tâm an trú, không có tham, sân, si, cho nên tham, sân, si nó nằm ngủ ngầm ở trong đó, buộc lòng phải tác ý đó để cho nó tạo thành cái lực không tham, sân, si. Vì vậy mà tham, sân, si nó gặp cái lực này thì nó bị nhào ra, mà nó không có còn tham, sân, si tác động được mình nữa.

Con tạo cái lực không tham, sân, si. Cho nên “Quán ly tham” đó là ly cái tham. Đã tạo cái lực ly tham, chứ không phải là bây giờ mà con tác ý để cái tâm tham con nó ly được, con hiểu không? Mà tạo thành cái lực không có tham, cái lực ly tham, cái lực đoạn diệt tâm tham, cái lực đó nó trở thành một cái lực để đương đầu với cái lực kia. Mà cái lực này có rồi, bởi vì nó an trú nó mới tạo thành được cái lực. Con thấy bây giờ này thân con đau, con an trú được thì nó mới có cái lực, nó mới đẩy cái bệnh con ra, con hiểu không?

Bây giờ con an trú được rồi, con mới tạo thành cái lực ly tham, ly sân, ly si, chứ không có nghĩa là con đẩy lui cái tham, sân, si. Nhưng mình phải hiểu là mình nói mình đẩy lui đó, tại vì mình nói cho nó, nghĩa nó hiểu vậy. Chứ không, tới cái lúc tác ý nó, nó tạo thành cái lực không tham, sân, si. Để khi cái nghiệp lực tham, sân, si này nó đụng vào cái nghiệp, cái lực không tham, sân, si này, cái lực này nó mạnh, nó đẩy ra mà nó không tác động được thân tâm con. Còn nếu mà cái này nó yếu đó, cái này nó mạnh nó đẩy cái lực không tham, sân, si của con đó, nó lùi đi thì nó vô nó ngự trị thì tâm con có sân, có tham này biết không, con hiểu chỗ đó chưa?

Tu sinh 1: Dạ.

Trưởng lão: Cho nên vì vậy, khi mà con an trú được, con tác ý cái câu đó để làm cho cái tâm con ly tham, ly sân, ly si, nó trở thành cái lực hậu cứ của con. Cho nên cái tụi kia mà xông vô một cái thì bắt đầu ở đây nó đẩy bay ra liền.

Sư Pháp Ngộ: Bạch Thầy khi nó nhiếp tâm an trú tâm mình có cần phải cứ năm hơi mình tác ý một lần không? Hay là cứ để tự tác ý ra?

Trưởng lão: Không. Cứ năm hơi mình tác ý một lần, năm hơi tác ý.

Tu sinh 1: Cứ liên tục mình tạo cho nó?

Trưởng lão: Nhưng mà cứ mình đếm thì nó bị nó không an trú.

Tu sinh 1: Không cần phải đếm nữa?

Trưởng lão: Không cần đếm, mà cứ thỉnh thoảng tác ý, thỉnh thoảng tác ý, rồi nó thành thói quen con. Tới đó nó thành thói quen con rồi đó, bắt đầu cứ khoảng độ chừng năm hay mười hơi thở nó tác ý một lần. Tác ý, tác ý để mà nó thành cái nội lực của nó, nó thành một cái lực không tham, sân, si.

Tu sinh 1: Nếu mà mình đếm nó bớt an trú không?

Trưởng lão: Nó bớt an trú thì cái lực nó yếu, cái lực tác ý này nó không có mạnh bằng. Cho nên con đừng có đếm mà con cứ, lúc đầu tiên thì con đếm, nhưng mà sau này thì con không có đếm nữa đâu. Khi mà an trú rồi con đừng có đếm nữa, con hiểu không? Khi mà nó vô an trú được, con biết an trú trong đó rồi, con đi con thấy an trú rồi, thì bắt đầu con quán ly tham, quán ly sân, quán đoạn diệt tâm tham, đoạn diệt tâm sân. Con quán như vậy nó thành một cái lực ly tham, sân, si của con. Để làm gì? Cái lực này để đương đầu với cái lực kia.

(10:13) Bởi vì cái lực kia, nó là ngũ triền cái nó nằm yên. Cái lực mà tham, sân, si nó nằm yên đây, chứ nó chưa phải mình diệt nó đâu. Nhưng mà cái lực này nó sẵn sàng nó lớn mạnh lên là do mình an trú, mình tu tập. Cho nên Định Niệm Hơi Thở nó lợi ích là cái chỗ mình tác ý để tạo thành cái lực này thôi. Rồi cái lực này nó có lớn lên rồi cái lực này tác động không được. Còn khi mà mình làm cho cái lực tham, sân, si này mòn là bằng cái Định Vô Lậu. Mình quán, nó làm mòn nó, nó diệt mòn lần lần nó hết.

Nhưng mà bây giờ đó, có cái pháp ngăn, cho nên vì vậy mà con tu cái Định Niệm Hơi Thở con tác ý đó, nó làm cho cái khối mà không tham, sân, si này nó lớn lên. Cái nội lực không tham, sân, si này nó lớn lên. Cho nên cái tham, sân, si bên đây nó nhỏ hơn, nó vô nó đụng cái nó nhào nó bật ngửa ra nó chạy. Nó không có tham, sân, si con được, thành ra nó không thành kiết sử, con hiểu không? Nó không thành kiết sử, mà nó không thành năm dục trưởng dưỡng được. Nó bị diệt ngay từ cái lực, cho nên tại sao mà Định Niệm Hơi Thở đức Phật bảo mình an trú, an trú tâm, rồi an trú thân. An trú tâm được rồi thì mới quán ly tham, quán ly sân, si đó.

Những cái đề mục đó sao? Là mục đích là làm cho thành cái nội lực không tham, sân, si. Cái câu tác ý đó nó trở thành cái lực không tham, sân, si để rồi nó đương đầu với cái lực tham, sân, si. Hai cái này, bởi vì cái kia nó là triền cái rồi, cái màn ngăn che. Còn cái này, cái lực không tham, sân, si, nó đụng nhau một cái thì cái này nó lớn hơn, nó mạnh hơn. Bởi vì con tu Định Niệm Hơi Thở nó lợi ích lớn lắm. Nó đụng vô một cái, cái này nó ít hơn, lực nó yếu hơn, cái nó bật, nó bay ra ngoài liền. Tâm của mình nó bất động liền, nó không còn chút nào tham, sân, si. Nó không có triền cái đâu, nó không có thất kiết sử hết nữa, nó không có kiết sử vô được.

Tu sinh 1: Bạch Thầy cho nên bởi vậy thì con mới…​ cái này là những cái mà con đã tập, đã qua. Cách đây, ở bên kia không có pháp nữa, con thấy mấy cái pháp tu bên đó con mệt quá, con mới tu cái pháp này. Thì con tu thì mình cứ dùng Định Niệm Hơi Thở không thôi với cái Thân Hành Niệm hay là đi kinh hành thôi. Chứ nếu mà biết rồi mình quán vô lậu mình dùng những cái đó mình triệt tiêu trong thời đó, đang lúc mình an trú nhiều mình triệt tiêu, dùng Định Vô Lậu triệt tiêu thì nó rất là nhanh, cho nên bởi vậy mình hành nó vẫn còn thiếu, Định Niệm Hơi Thở nhưng không có Định Vô Lậu.

Mà đi kinh hành Chánh Niệm Tỉnh Giác, thì khi mình đã an trú rồi thì Chánh Niệm Tỉnh Giác nó cũng là an trú rồi. Nhưng mà Định Vô Lậu mình không có.

Trưởng lão: Không có.

Sư Pháp Ngộ: Không có Định Vô Lậu mà Định Sáng Suốt thì ít. Mình Định Vô Lậu không có thì lúc mình an trú tâm, mình dùng Định Vô Lậu thì mới moi mấy cái bọn tham, sân, si ra thì nó nhẹ thôi, nó kết quả lớn. Như vậy thì mình tu bên đó thì những cái con đã qua con tu thì con mới thấy rằng là mình tu vẫn còn thiếu nhiều cái. Mà thiếu nhiều cái cho nên khi mà, nó vẫn có kết quả của nó chứ không phải là không. Nhưng mà khi mình đi ra lại tiếp xúc với cuộc sống thường lại thì bắt đầu, nó trở lại, nó trở lại.

Trưởng lão: Nó trở lại.

Sư Pháp Ngộ: Nó trở lại, nó đâu có tha mình đâu, nó trưởng dưỡng, Thầy dạy nó trưởng dưỡng.

Trưởng lão: Nó trưởng dưỡng, năm dục trưởng dưỡng đó.

Sư Pháp Ngộ: Nếu mình tu bây giờ thì nó xẹp xuống, nó bay đi. Mà không tu thì nó lại trưởng dưỡng lên.

Trưởng lão: Còn trái lại, cái tu mà cái Định Niệm Hơi Thở con quán ly tham, sân, si nó sẽ trở thành cái lực không tham, sân, si này. Nó ra ngoài nó đụng, nó đụng thì cái này nó lớn, nó mạnh hơn, thành ra tự nó nó diệt hết ở trong đó hết với nhau, mình khỏi cần phải quán Định Vô Lậu gì nữa hết.

Còn bây giờ đó con vô tu, con phải tu đủ, chứ không có thiếu được. Mà nếu thiếu, nội cái này không thì nó không đủ, thì nó phá con, con cũng không an trú được đâu. Cho nên muốn an trú được là tâm phải không niệm phải không? Mà không niệm thì Định Vô Lậu con phải tu, chứ làm sao con không tu cái này, làm sao mà tâm con ngồi đâu an trú được đâu? Cái gì mà mới ngồi có năm ba phút là có vọng, có niệm nó khởi rồi làm sao mà an trú, có phải không?

Cho nên Định Vô Lậu con phải tu này, tu cho nó, cái Định Vô Lậu, nó ly các cái niệm đó hết rồi, bắt đầu con mới an trú nó mới được. Thì lúc bây giờ mới ở trong cái hơi thở, mới an trú trong hơi thở mới luyện cái nội lực, cái nội lực không tham, sân, si. Do cái nội lực không tham, sân, si, nó mới diệt được cái ngũ triền cái, con hiểu chưa?

(14:01) Mà khi mà ngũ triền cái, nó bừng lên một cái, nó thành kiết sử, sân kiết sử, bắt đầu đụng cái không tham, sân, si này- cái không tham, sân, si này do cái Định Niệm Hơi Thở mình luyện tập nó có rồi đó- thì do đó cái sân kiết sử nó đụng vô cái không tham, sân, si này, nó bật ngửa ra, cái tâm mình nó không có sân lên. Con thấy không? Tự nó không sân rồi thì đâu cần gì mà Định Vô Lậu nữa đâu. Nó lại nhào ra ngoài kia rồi.

Sư Pháp Ngộ: Bạch Thầy, nó bật ngửa ra có một thời gian ngắn rồi sau nó không bật ngửa nữa.

Trưởng lão: Bởi vì con.

Tu sinh 1: Chấp giới không đủ?

Trưởng lão: Coi như là giới thì phải thanh tịnh rồi. Nhưng cái điều kiện là cái nội lực mà con luyện mà tới cái Định Niệm Hơi Thở, con luyện mà thành cái nội lực mà không tham, sân, si nó mạnh lắm, mà con đi đâu nó mang theo hết. Nó không phải như Định Vô Lậu đâu. Định Vô Lậu là con mang theo cái tri kiến, nó tác động vô thì con phải tư duy suy nghĩ, nó hóa giải, nó có thời gian. Còn cái kia, nội lực của kia nó làm như một cái lá chắn. Cho nên ở ngoài nó đụng vô thì cái lá chắn này nó bật ra, chớ nó không có vô được nữa, nó không có xâm chiếm con. Cho nên cái Định Niệm Hơi Thở lợi ích lớn lắm.

Sư Pháp Ngộ: Bạch Thầy, Thầy dạy Định Niệm Hơi Thở như vậy, khi mà một người mà tu Định Niệm Hơi Thở thì đâu cần tu những cái pháp nào khác?

Trưởng lão: Lẽ đương nhiên mà, nó lợi ích lớn lắm. Cho nên vì vậy mà các pháp khác con không có cần mà nó bảo vệ, nó như cái vòng thành cái Định Niệm Hơi Thở. Con đọc lại cái bài trong kinh Trung Bộ nói, tất cả những cái gì mà tu tập thì Định Niệm Hơi Thở là lợi ích lớn cho mấy con, phải Định Niệm Hơi Thở hết. Nhưng mà điều kiện là mình tu tập Định Niệm Hơi Thở là nó có cái rối loạn. La Hầu La tu Định Niệm Hơi Thở đó con.

Tu sinh 1: Là coi như là triệt tiêu hết.

Trưởng lão: Nó triệt tiêu hết.

Tu sinh 1: Cái đó là mình triệt tiêu thẳng đến sung mãn Tứ Niệm Xứ luôn hả Thầy?

Trưởng lão: Triệt tiêu nó thành cái lực không tham, sân, si mà, nó tạo ra cái lực.

Tu sinh 1: Bạch Thầy nó có sung mãn Tứ Niệm Xứ không?

Trưởng lão: Trời ơi nó sung mãn con. Bởi vì đụng vô nó đâu được, thành ra Tứ Niệm Xứ nó hiện tiền cái mặt nó thanh thản, an lạc, vô sự chứ gì.

Tu sinh 1: Nó sung mãn Tứ Niệm Xứ là nó thực hiện Tam Minh luôn?

Trưởng lão: Thì thực hiện Tam Minh luôn chứ sao. Bởi vậy cái Định Niệm Hơi Thở nó lợi ích lắm.

Tu sinh 1: Có lợi ích sung mãn.

Trưởng lão: Nhưng mà cứ rớ tới hơi thở là mấy con bị tức ngực, nào là bị mệt này kia. Thành ra Thầy không dám dạy cho mấy con thôi. Chứ còn Định Niệm Hơi Thở là ghê gớm lắm con.

Tu sinh 1: Bạch Thầy bên kia con tu mấy tháng trời đâu có gì, chắc có lẽ là tu bị ức chế.

Trưởng lão: Ức chế, tu không đúng. Bởi vậy thí dụ Thầy dạy con này: “Hít vô biết hít vô, thở ra biết thở ra.” Rồi, Thầy dạy con an trú cho được trong hơi thở rồi. Nhiếp tâm được, an trú được trong hơi thở, rồi bắt đầu mới dạy con quán ly tham, sân, si, từ đó về sau mới tạo thành cái nội lực không tham, sân, si đó. Bây giờ mới tu từ cái chỗ mà ly tham, đoạn diệt tâm tham, đoạn diệt tâm sân.

Tức là cái nội lực của con, mà càng tu thì cái lực càng tăng lên. Càng tu cái Định Niệm Hơi Thở cái lực nó càng tăng lên, nó thành một cái khối ở trong tâm con. Cái khối không tham, sân, si. Cho nên cái nghiệp tham, sân, si, bởi vì mang cái thân này là mang cái thân nghiệp tham, sân, si rồi. Mà bên mình đã luyện có cái khối, nhờ cái nghiệp tham, sân, si này mà mình luyện cái khối không tham, sân, si, chứ không phải tự cái khối không tham, sân, si này nó có. Mà do Định Niệm Hơi Thở mà luyện tập có. Nó có rồi nó đương đầu với cái nghiệp của tham, sân, si. Tức là nó đương đầu với cái thân tâm của con bây giờ, chứ không ai vô đó đâu. Cho nên thân tâm con còn khởi tham, khởi sân cái là nó trảm liền.

Sư Pháp Ngộ: Có cần tác ý lên không?

(17:03) Trưởng lão: Không cần tác ý đâu, tự nó bởi vì nó hóa giải, tự nó con, nó thành cái lực nó rồi. Cái kia vừa khởi là nó đập nhẹp xuống liền tức khắc. Cho nên tu càng nhiều Định Niệm Hơi Thở là Thầy nói tu quán ly tham, ly sân, ly si. Cho nên con cứ hằng ngày mà Thầy nhắc: “Tâm như cục đất ly tham, ly si hết!” Không ngờ là cái lực không tham, sân, si, con hiểu không? Mà nếu an trú mà luyện nữa, trời ơi nó mau.

Sư Pháp Ngộ: Nó mau lắm hả Thầy?

Trưởng lão: Nó mau, còn bây giờ Thầy đâu có an trú đâu, Thầy chỉ nói: “Tâm như cục đất ly tham, sân, si hết đi!” Nhưng mà cái kinh nghiệm Thầy biết là tại vì Thầy tu Thiền Đông Độ nó an trú, nó thanh tịnh. Cho nên Thầy ngồi chơi, nhưng tâm Thầy nó vẫn an trú, nó không có niệm tầm bậy, con hiểu không? Cho nên do đó Thầy ngồi Thầy không dám nhiếp tâm thì nó lọt vô tưởng thì sao, cho nên đâu dám nhiếp. Thầy ngồi bình thường nó vẫn an ổn, chứ nó không có niệm bậy. Nhất là cái giới luật nghiêm chỉnh đó, nó không có khởi niệm tầm bậy nữa, con hiểu không?

Do đó Thầy nói: “Tâm như cục đất ly tham, sân, si đi hết đi!” Sáu tháng sau chứng đạo rõ ràng, không có gì khác, nó dễ dàng lắm. Thầy nói ngồi tựa cửa chơi, chứ không có tu tu gì hết, Thầy thường ở chơi.

Vậy mà nó đi vô được, chỉ có cái pháp đó nó thành ra một cái khối không tham, sân, si. Con hiểu không? Nó thành cái khối, cho nên tham, sân, si nó đụng tới nó thì nó bật ra nó té ngửa. Cứ gọi tham, sân, si tới, Thầy nói nó đụng tới khối không tham, sân, si của Thầy rồi thì coi như là bao nhiêu cái tham, sân, si nó té ngửa, nó lật vô nó chạy tứ tán hết, nó ngán nó sợ lắm.

Sư Pháp Ngộ: Bạch Thầy, Thầy nói tựa cửa như vậy, nhiều khi Thầy có đi làm hay Thầy có đi tới đi lui, hay đi sinh hoạt Thầy cũng tác ý như vậy hả?

Trưởng lão: Có chứ. Thầy đi hoài, chứ đâu có Thầy ngồi một chỗ. Điều Thầy nói ngồi tựa cửa là cái chỗ mà Thầy ngồi thường xuyên nhất. Còn cái kia Thầy đi tới, đi lui chứ.

Sư Pháp Ngộ: Có tác ý không?

Trưởng lão: Có tác ý là đệ nhất pháp thôi, tác ý hoài không có ngơi cái miệng. Bởi vậy Thầy nói đức Phật nói: “Tác ý một tướng khác tướng kia thì tướng này sẽ thành tựu.” Bây giờ tham, sân, si mình có rồi, mình biết có tham, sân, si thì mình phải tác ý một tướng khác không tham, sân, si thôi. Hồi đó Thầy chỉ học được của ông Phật có cái câu tác ý như vậy thôi. Cái chỗ mà pháp tác ý con nhớ đức Phật dạy không? Tác ý một tướng khác, Song Tầm đó, tác ý một tướng khác thì diệt cái tướng kia đi. Như vậy thôi. Bây giờ Thầy nói mình có một bụng tham, sân, si đây, nó còn tham ăn, tham ngủ đây, thì thôi được rồi.

Tu sinh Tuệ Hạnh: Mình có tác ý ra tiếng không Thầy?

Trưởng lão: Thầy tác ý thầm, chứ Thầy hét lớn bà con họ nghe, họ nói Thầy điên làm sao?

Sư Pháp Ngộ: Bạch Thầy lâu lâu, bạch Thầy khoảng ba ngày nay, thì con tu thì mới chiêm nghiệm rằng đó là cái pháp tác ý, luyện liên tục là cái vấn đề quan trọng. Cho nên con mới chiêm nghiệm cái vấn đề này, cho nên con đi, con tác ý đó, nhiều khi có lúc một mình con ở cái chỗ đó đâu có ai, rồi cũng tác ý ra lời. Con đi đâu con cũng tác ý. Nhưng mà rồi tác ý một chút thôi chứ không tác nhiều, la hoài người ta nói mình.

Trưởng lão: Nói ông đó ông mát rồi đó, ông điên.

Sư Pháp Ngộ: Rồi bắt đầu con lại tác ý trong tâm, thế rồi con chiêm nghiệm trong một ngày, hai ngày mình luyện câu tác ý này đi, đứng, nằm, ngồi mình tác ý thì con mới chiêm nghiệm nó có kết quả. Những cái vọng niệm hay là những cái ác pháp nó bớt, nó kết quả rất nhanh, thì con mới nghĩ không biết sao mà đọc sách Thầy thì Thầy nói, Thầy tựa cửa, Thầy cứ ngồi tác ý, luyện tác ý, bây giờ mình thấy làm sao? Con mới đặt câu hỏi, mới hồi nãy, con mới hỏi Thầy đó cho kỹ cái cách mà Thầy tu đó.

Trưởng lão: Mới hỏi có phải ngồi hoài.

Sư Pháp Ngộ: Con làm cái kiểu này nó cũng có kết quả mà Thầy?

(20:18) Trưởng lão: Đúng rồi con. Thật sự ra nói ngồi là phần nhiều là Thầy ngồi. Nhưng mà phần đi đứng này kia, tới lui hay hoặc là mọi công việc ăn uống đồ hoàn toàn, Thầy nhớ tác ý câu đó: “Tâm như cục đất ly tham, sân, si đi hết cho Thầy đi. Bây giờ mày còn tham, sân, si là phải đi!” Cứ Thầy nhắc vậy thôi, ăn Thầy cũng nhớ. Thầy ăn rồi Thầy cũng nhớ, vừa nhai chứ Thầy nhớ: “Tham, sân, si ly đi, hết đi, ở đây ăn cái gì cũng được, không có tham ăn nữa, từ bỏ cái tật này đi!” Thầy nói vậy, rồi Thầy ăn. Rồi Thầy ăn, rồi Thầy nói Thầy ăn, rồi Thầy nói thầm, Thầy nói lén, chứ Thầy nói lớn quá, sợ mẹ Thầy nói: “Cái thằng này tu điên rồi, chập chết rồi.”

Tu sinh Tuệ Hạnh: Tác ý thầm là hướng tâm phải không Thầy?

Trưởng lão: Ờ! Vậy chứ sao con. Cứ tác ý, tác ý cứ vậy thôi, mà suốt ngày giờ Thầy cứ tu pháp tác ý đó thôi.

Sư Pháp Ngộ: Bạch Thầy nhiều lúc là con nghĩ Thầy tu cái pháp này được, mà nhiều khi mình làm thành cái ‘Tâm như như cục đất’ như vậy mà nó được nữa thì nó đỡ quá trời, cho nó giống Thầy nữa thì mệt đó. Con ngồi con nghĩ như vậy đó.

Trưởng lão: Không, nói chung là Thầy hộ trì cái chân lý, cái trạng thái thanh thản, an lạc, vô sự Thầy bằng cái câu. Chính bây giờ mà Thầy viết cái bài kinh mà cái tập IV bây giờ đó, là chính Thầy hộ trì cái chân lý của Thầy bằng cái câu đó, sự thật là bằng cái câu đó. Nhưng mà, cho nên hồi nãy mấy con hỏi có phải cái câu đó là ‘thanh thản, an lạc, vô sự’ không? Đó là ‘thanh thản, an lạc, vô sự’ chứ sao.

Sư Pháp Ngộ: Bạch Thầy mấy ngày nay con tu tập chiêm nghiệm đó. ‘Thanh thản, an lạc, vô sự’ là con hướng tâm thì con thấy kết quả kém hơn, nó cứ lờ đờ, lờ đờ. Mà sao con cũng hai cái câu: “Tâm như cục đất ly tham, sân, si!” Thì nó kết quả ngay.

“Tâm như cục đất ly dục, ly ác pháp!” Sao con thấy nó chiêm nghiệm cái tâm mình sao kết quả hơn, mà sao cái câu này nó kém hơn, mà con cũng dùng ba câu luôn. …​Chỉ có hai câu đầu con dùng không được. Nhưng mà con dùng mấy câu này xong con lại dùng cái câu: “Thanh thản, an lạc, vô sự” sau cùng đó.

Trưởng lão: Được rồi, thì đó, còn Thầy hồi đó thì không có dùng câu: “Thanh thản, an lạc, vô sự.” Mà thấy chỉ dùng câu: “Tâm như cục đất ly tham, sân, si hết đi. Tham, sân, si đi đi chỗ này không phải chỗ mày ở, cái này chỗ không có tham, sân, si!”

Mà Thầy không có nói, ‘thanh thản, an lạc, vô sự’ gì hết. Bởi vì ‘thanh thản, an lạc, vô sự’ này, sau này Thầy mới biết được cái trạng thái này, Thầy mới dùng những cái danh từ này ra để diễn tả cho mấy con hiểu. Khi chứng đạo rồi mới thấy nó, chứ còn hồi mình tu thì không có thấy nó đâu. Cho nên vì vậy mà hồi đó chỉ còn biết đuổi tham, sân, si cho hết thôi.

Tu sinh Tuệ Hạnh: Hồi đó Thầy tu không có ai chỉ con thấy vất vả quá chừng.

Trưởng lão: Thì vất vả chứ sao con.

Tu sinh 2: Con thắc mắc, cho nên hỏi.

Tu sinh 1: Thắc mắc chi, cái khó đó mới tuyệt vời có người…​

Bạch Thầy là nhiều khi con hướng tâm là: “Tâm ta thanh thản, an lạc, vô sự.” Hướng nhanh quá nó cũng không nghe, hướng chậm thì nó nghe. Nhưng mà con lại nói, nó lại lừ đừ thì con nói là: “Thanh thản, an lạc, vô sự tức là không tham, sân, si, tức là ly tham, sân, si.” Con phải giải thích cho nó nghe. Nhưng mà nó cũng lừ đừ, nó cũng chậm.

Trưởng lão: Cho nó nghe rõ.

Sư Pháp Ngộ: Như vậy chắc nó không được hiểu lắm

Trưởng lão: Nó còn lờ mờ. Nó không được hiểu, nó còn lờ mờ đó, chính là mình vô minh quá rồi.

Sư Pháp Ngộ: Nhưng mà nói cái kia thì nó lại nghe.

Trưởng lão: Nó lại nghe, nó hiểu.

Sư Pháp Ngộ: Nó lại hiểu hơn, còn cái này nó lừ đừ, mà giải thích nữa là: “Không tham, sân, si, tâm ta không tham, sân, si, thanh thản, an lạc, vô sự”.

Trưởng lão: Cứ lần khắc rõ, cứ giải thích như vậy nó mới hiểu được, lần lượt nó mới ly ra. Chứ nó không hiểu nó không biết: “Ông này nói gì tôi không biết nữa.” Nó cứ lắc đầu. Thì thực ra giải thích ra cho nó hiểu, làm ơn cho nó hiểu, rồi nó mới biết đặng nó ly.

Sư Pháp Ngộ: Làm ơn mà nó cũng lỳ, cho nên bởi vậy thì tu một thời gian, con nói thôi…​ Khi mà Thầy, nhiều khi, đôi lúc cũng nghĩ Thầy tu đấy…​ Ngày xưa mà Thầy tu cái kiểu này mà Thầy làm được, còn mình cũng tu kiểu này mà, lâu lâu lên thắc mắc hỏi Thầy, mà mình làm chưa được cái gì hết ta? Mà nó cũng lỳ ra. Còn Thầy ngày xưa mà Thầy cứ ngồi, đi tới đi lui Thầy đang mò mẫm Thầy đọc làm sao để tu. Mà lúc đó chắc có lẽ Thầy nhiệt huyết dữ lắm, Thầy tinh tấn lắm.